Een grote serie stereofotokaarten van de Fa. Merkelbach & Co, Amsterdam, uit de nalatenschap van George de Zwart, mijn vader, en aangevuld met een aantal van Otto Goedhart, bevindt zich nu in de collectie van het Rijksmuseum.
J.W. Merkelbach junior – Wim – was geinteresseerd in moderne techniek, zoals de toverlantaarn waarmee hij lezingen met lichtbeelden organiseerde. Ook bestelde hij bij Lumière in Frankrijk een camera met enkele glasplaten, bedoeld als speelgoed voor kinderen.
Merkelbach
maakte in die tijd stereofotokaarten, zogenaamde stereogrammen, die men thuis met behulp van een stereoscoop kon bekijken. De stereofoto’s kocht hij kant en klaar van uitgevers in België en Frankrijk. Zijn stereofotokaarten waren relatief eenvoudig in het gebruik en populair onder de bevolking. Duidelijk een ‘groeimarkt’.
Broekhuijsen
ordende de stereofotokaarten voor de catalogus van de uitgever, beschreef en introduceerde ze als individueel leermiddel in het aanschouwelijkheidonderwijs. Hij zag de stereofotokaarten als een aanvulling op de toen in gebruik zijnde wandplaten voor het onderwijs van Ten Have en Van Bos. De stereofotokaarten vestigden de aandacht op een bepaald onderdeel of merkwaardigheid van een bepaalde plaats in een land. De leerling kon een stereoscoop pakken, een kaart bekijken en vervolgens de genoemde plaats opzoeken in een atlas. Broekhuijsen doorbrak met deze werkvorm het strikt klassikale onderwijs dat toen de boventoon voerde.
Collecties:
A. Nederland, 30 platen
B. Europa, 26 platen
C. Werelddelen, 18 platen
D. West-Indië, 30 platen
E. Nederland, 20 platen
F. Nederland, 20 platen
G. Zuid-Afrika, 34 platen
H. China en Japan, 24 platen
I. Amerika, 24 platen
K. “Van alles wat”, 48 platen
Totaal 274 platen. Een plaat kostte in het begin van de eeuw 25 cent. In 1901 kostte een collectie fl. 6,50, een stereoscoop fl. 0,50.
Uit verschillende teksten blijkt dat het schoolhoofd de blik van het kind in de hoogste klassen wilde verruimen. Veel kinderen kwamen namelijk niet verder dan hun eigen buurt. Zoals de Lepelstraat, waar de Lagere School van Broekhuijsen stond (nu een speelplaats terrein op de hoek van de Wibautstraat, A’dam). De school werd bevolkt door voornamelijk kinderen uit arme Joodse gezinnen.
- Verder lezen
- Artikel: Zwart, Ton de, 2019: Broekhuijsen in de diepte
- Artikel Ons A’dam: Zwart, Ton de, 2021: Begeerlijk naar subsidies. Schandaal rond schoolhoofd. In: Ons Amsterdam, Jrg. 73 nr. 10, blz. 12-15
